Taal creëert een virtuele realiteit in ons hoofd

Denk NIET aan een klein meisje dat opgetogen in haar handjes klapt omdat de roze poedel vrolijk danst op een bal! De kans is groot dat je dat nu wel deed. Dat is namelijk wat beschrijvende taal in ons brein doet : woorden worden begrepen door beelden en ervaringen. Taal creëert een virtuele realiteit in ons hoofd!

Taal doorheen het hele brein

Lange tijd dachten wetenschappers en linguïsten dat taal in een afgebakend gebied in onze hersenen verwerkt werd. Tot ze, beginnend in de jaren 90, hun ‘language model theory’ gingen testen. Met MRI-apparatuur konden ze meekijken in de hersenen van een proefpersoon en zien hoe deze reageerde op woorden. Tot hun grote verbazing bleek taal en taalverwerking plaats te vinden in het hele brein en niet 1 specifiek gebied.

“De hardloper zag hijgend de finish in zicht komen en zette het met zijn laatste kracht op sprinten.”

Op de MRI zag men hoe de gebieden in het brein waar beweging aangestuurd wordt, begonnen op te lichten en zich klaar maakten………. voor een sprint!

Van woord naar activiteit

Waarom, vroegen de wetenschappers zich af, je hoort toch alleen maar taal, ziet alleen maar woorden? Waarom denkt het brein dat het tot actie over moet gaan? Het antwoord is: als je woorden hoort die een actie beschrijven, dan zal je brein die actie simuleren. Dat is de manier waarop je de actie die de taal beschrijft, kan begrijpen. Het brein neemt woorden – die niet meer zijn dan willekeurig gekozen symbolen- en vertaalt ze in dingen die we horen en zien.

Zelfs metaforen

Ons brein gaat zelfs zo ver dat het metaforen omzet in activiteit. Als we horen of lezen dat iemand een moeilijke dag gehad heeft, is er geen bijzondere breinactiviteit. Horen we dat iemand een zware dag gehad heeft, is er breinactiviteit in onder andere dat gedeelte dat onze beweging (geassocieerd met tillen) en ons inschattingsvermogen (geassocieerd met gewichten) aanstuurt.

Fysiologische reacties

Taal is niet alleen verantwoordelijk voor beelden en motorische reacties maar ook voor fysiologische reacties als gevolg van een psychologisch effect. Als je in “HET” van de master of suspense Stephen King leest hoe de krankzinnige lach van de clown met de messcherpe tanden door het riool galmt terwijl de kinderen worstelen om aan hem te ontsnappen, klopt je hart in je keel en lopen de rillingen over je rug.

Gevolgen voor schrijvers

Het afronden van dit onderzoek in 2012 en de daaruit voortkomende resultaten hebben zeker belangrijke gevolgen voor schrijvers. Het geeft inzicht in hoe beschrijvende taal werkt en hoe effectief die kan zijn.

De resultaten van dit onderzoek zijn bevestiging van het bekende schrijversgezegde “Vertel het niet; laat het zien.” Als een schrijver vertelt wat er gebeurt, wordt de lezer niet echt gestimuleerd.

“Ellen liep naar het raam en werd boos toen ze zag dat Johan er ook bij was.”

Het brein heeft niet veel info waar het duidelijke beelden en emoties bij kan plaatsen. Maar als de schrijver je laat zien wat er gebeurt……

“Ellen stapte resoluut naar het raam en vloekte hardop toen de deur van de auto openging en Johan er ook bij bleek te zijn.”

Als lezer kan je de woede op het gezicht van Ellen ‘zien’ door de beschrijving van haar boosheid en haar houding. Het brein van de lezer heeft beelden bij “resoluut lopen” en “vloeken” en zal reageren met activiteit.

Taal is beleven

In een groter geheel  verklaart dit onderzoek ook waarom sommige schrijvers en sommige boeken ons raken, waarom we er meer van willen, waarom boeken met zoveel passie gekoesterd of verafschuwd worden. Taal en schrijven zijn meer dan ‘vertellen’ hoe het was. Taal draait om voelen, beleven, verbinden en leren.

Virtuele realiteit

Taal creëert een virtuele realiteit in ons hoofd waarin een goede schrijver ons kan meenemen naar die wereld die niet bestaat, die tijd die voorbij is. Van de wereld van een zwarte huishoudelijke hulp in een dominante blanke Amerikaanse maatschappij van de jaren 60 tot de wereld van tovenaars, hobbits en elfen.

Welke boeken laten jou niet onbewogen? Zijn het thrillers of melodrama’s, liefdesromans of boeken vol humor? En wat doen ze met je? Ik hoor het graag hier in een reactie of op Facebook, LinkedIn of Twitter.

Bronnen
Butterfly mind
NPR